Technologie ubieralne stały się codziennością wielu osób, a smartwatche z funkcją monitorowania snu można spotkać niemal wszędzie. Urządzenia te obiecują szczegółową analizę naszego odpoczynku, ale czy rzeczywiście można im w pełni zaufać? Warto poznać zarówno możliwości, jak i ograniczenia tych gadżetów. Tylko wtedy można rozsądnie korzystać z danych, które dostarczają.
Algorytm snu w smartwatchu wykorzystuje głównie trzy typy czujników, ale żaden z nich nie mierzy bezpośrednio aktywności mózgowej. Akcelerometr wykrywa ruchy nadgarstka – im mniej się ruszamy, tym prawdopodobniej śpimy. Pulsometr oparty na technologii PPG świeci diodami LED przez skórę i mierzy odbite światło, co pozwala określić tętno i jego zmienność. Czujnik temperatury rejestruje, jak zmienia się ciepłota skóry podczas nocy. Te trzy źródła danych są następnie analizowane przez algorytmy, które próbują odgadnąć, w jakiej fazie snu się znajdujemy. Problem w tym, że to tylko zgadywanie oparte na pośrednich wskaźnikach. Prawdziwe fazy snu można określić jedynie mierząc aktywność mózgu, czego smartwatche nie potrafią.
Aktigrafia a zegarki to porównanie, które pokazuje ewolucję technologii monitorowania snu. Tradycyjna aktigrafia medyczna skupiała się na wykrywaniu, kiedy pacjent śpi, a kiedy nie – i robiła to całkiem dobrze. Smartwatche poszły dalej i próbują rozróżniać konkretne fazy snu, co jest znacznie trudniejsze. Dodanie pomiaru tętna może poprawić wyniki, ale wprowadza też nowe źródła błędów. Na przykład stres, alkohol czy leki mogą wpływać na tętno w sposób, który zmyli algorytm. Dlatego nowoczesne zegarki czasem dają lepsze, a czasem gorsze wyniki niż stara, prosta aktigrafia. Wszystko zależy od tego, czego oczekujemy od urządzenia.
Najważniejsze ograniczenie to brak dostępu do mózgu. Profesjonalne badania snu wykorzystują EEG do pomiaru fal mózgowych, EOG do śledzenia ruchów oczu i EMG do kontroli napięcia mięśni. Bez tych danych nie można precyzyjnie określić faz snu, szczególnie fazy REM. Smartwatch może tylko przypuszczać, że REM występuje, gdy tętno się zmienia, a ciało pozostaje nieruchome. Dokładność sleep tracking w rozróżnianiu faz snu jest więc znacznie ograniczona. Urządzenia te nie wykryją też mikrobudzenia – krótkich momentów wybudzenia, które niszczą jakość snu, ale są zbyt krótkie dla akcelerometru. To oznacza, że możesz czuć się niewyspany, mimo że zegarek pokazuje "dobry sen".
Kolejnym problemem są czynniki zewnętrzne wpływające na pomiary. Zbyt luźny pasek może dawać błędne odczyty tętna, a zbyt ciasny – utrudniać krążenie krwi. Pozycja podczas snu, typ skóry, temperatura pokoju – wszystko to może zakłócać działanie czujników. Niektórzy ludzie po prostu mają trudniejszą do zmierzenia skórę, co wpływa na jakość sygnału PPG. Dodatkowo, jeśli masz zwyczaj czytania w łóżku przed snem, zegarek może pomylić to z fazą lekkiego snu.
Smartwatche radzą sobie najlepiej z prostymi rzeczami – mierzeniem czasu spędzonego w łóżku i regularności zasypiania. Te informacje mogą być przydatne do śledzenia nawyków i motywowania się do lepszej higieny snu. Potrafią też wykryć większe zaburzenia, jak częste wybudzenia w nocy. Jednak mity technologii ubieralnej często dotyczą precyzyjnego rozróżniania faz snu. Badania pokazują, że zegarki regularnie mylą sen głęboki z lekkim i vice versa. Faza REM jest szczególnie trudna do wykrycia - czasem urządzenie wskaże ją, gdy wcale jej nie było.
Różnice między markami są spore. Fitbit może pokazać inne wyniki niż Apple Watch czy Garmin dla tej samej nocy snu. Każdy producent używa własnych algorytmów i inaczej interpretuje te same dane z czujników. Oznacza to, że zmiana zegarka może drastycznie zmienić twoje "statystyki snu", mimo że twój sen pozostał taki sam. Komfort termiczny w czasie snu ma większy wpływ na jakość odpoczynku niż precyzyjne liczby z zegarka. Praktyczne ograniczenia obejmują też problemy z wykrywaniem drzemek w ciągu dnia – zegarek często ich nie zauważy lub pomyli z okresem niskiej aktywności.
Orthosomnia to nowy termin opisujący obsesję na punkcie idealnych danych o śnie. Ludzie cierpiący na ten problem skupiają się bardziej na cyfrach z zegarka niż na tym, jak się rzeczywiście czują po przebudzeniu. Może to prowadzić do paradoksalnego pogorszenia snu – im bardziej staramy się go "zoptymalizować", tym gorzej śpimy. Niektórzy spędzają nadmiernie długo w łóżku, próbując poprawić statystyki, co może zaburzyć naturalny rytm. Stres związany z "złymi" wynikami z zegarka może powodować bezsenność. Kłopoty ze snem podczas upałów mogą być dodatkowo potęgowane przez niepokój o dane z urządzenia.
Badania pokazują ciekawy efekt – osobom, którym powiedziano, że źle spały (niezależnie od rzeczywistości), rzeczywiście gorzej się czuło następnego dnia. To pokazuje, jak bardzo nasze przekonania o śnie wpływają na samopoczucie. Dlatego traktowanie smartwatcha jako nieomylnego arbitra jakości snu może być szkodliwe. Lepiej traktować go jako jedno z wielu źródeł informacji, a nie jedyne. Subiektywne odczucie wypoczynku po przebudzeniu jest równie ważne, jeśli nie ważniejsze, niż obiektywne wskaźniki.
Podczas gdy smartwatche analizują nasze parametry fizjologiczne, często zapominamy o podstawach – odpowiednim środowisku do spania. Poduszka ortopedyczna czy tradycyjna może mieć większy wpływ na jakość snu niż wszystkie dane z zegarka. Temperatura pokoju, wygodny materac, ciemność i cisza to czynniki, które bezpośrednio wpływają na sen, ale smartwatch ich nie mierzy. Można mieć "idealny" sen według zegarka, ale czuć się niewyspanie z powodu niewygodnego łóżka. Z drugiej strony można mieć "gorsze" statystyki, ale czuć się świetnie po nocy w komfortowych warunkach.
Technologia nie zastąpi zdrowego rozsądku w dbaniu o sen. Regularne pory snu, unikanie kofeiny wieczorem, odpowiednia aktywność fizyczna w ciągu dnia - to podstawy, które mają większe znaczenie niż optymalizacja wskaźników HRV. Inteligentne materace z sensorami mogą dostarczyć więcej użytecznych informacji niż zegarek, bo monitorują ruchy całego ciała, nie tylko nadgarstka. Ale nawet one nie zastąpią podstawowych zasad higieny snu.
Technologie ubieralne sen mogą być pomocne, ale warto traktować je z umiarkowanym sceptycyzmem. Są to narzędzia do śledzenia ogólnych trendów, nie precyzyjne instrumenty medyczne. Najlepsze rezultaty osiągniesz, łącząc dane z urządzenia z własnym odczuciem i dbaniem o wszystkie aspekty snu. Pamiętaj, że dobry sen to nie kwestia idealnych statystyk, ale tego, jak się czujesz po przebudzeniu. Jeśli masz poważne problemy ze snem, smartwatch nie zastąpi wizyty u specjalisty.
O Autorze:
Zespół SleepMed to połączenie ekspertów od zdrowego snu, fizjoterapeutów oraz specjalistów od projektowania ergonomicznych rozwiązań do spania. Od ponad 20 lat wspieramy Polaków w lepszym śnie, testując i udoskonalając materace w oparciu o realne potrzeby użytkowników.
Na co dzień pomagamy dobrać materace, poduszki i akcesoria do spania tak, by wspierały prawidłowe ułożenie kręgosłupa, minimalizowały napięcia mięśniowe i poprawiały jakość nocnej regeneracji. Nasze rekomendacje opierają się na faktach, badaniach naukowych i tysiącach rozmów z osobami, które – tak jak Ty – chcą spać lepiej i żyć zdrowiej.
W SleepMed wierzymy, że dobry sen zaczyna się od świadomego wyboru.
Materace SleepMed to produkty przeznaczone do profilaktyki wad rozwojowych układu ruchowego (mięśniowo-kostnego) oraz zdrowego snu. Producent: SleepMed. Przedstawiciel i prowadzący reklamę: ABCOMFORT Sp. z o.o.
Opublikowano: 14.08.2025
