Sen, choć niezbędny w każdym wieku, z biegiem lat często staje się wyzwaniem. W miarę starzenia się organizmu, zmienia się także fizjologia snu, co prowadzi do specyficznych problemów. Zrozumienie, dlaczego starsza osoba nie śpi w nocy lub doświadcza innych zaburzeń snu, jest kluczowe dla poprawy jej komfortu życia i ogólnego stanu zdrowia.
Przyczyny bezsenności u starszych mężczyzn i kobiet są zróżnicowane. Z wiekiem zmniejszają się ilość snu głębokiego (NREM faza 3 i 4) i fazy REM, a zwiększa się liczba krótkich wybudzeń w nocy. Naturalnie spada również produkcja melatoniny, hormonu regulującego rytm dobowy, co może prowadzić do trudności z zasypianiem. Częstsze są także nocne wizyty w toalecie (nokturia), które przerywają sen.
Jeśli starsza osoba nie śpi w nocy regularnie, odczuwa zmęczenie w ciągu dnia, ma problemy z koncentracją, pamięcią, nastrojem lub funkcjonowaniem, to jest to sygnał, że należy poszukać przyczyny. Ważne jest, aby nie bagatelizować tych objawów i odróżnić fizjologiczne zmiany związane z wiekiem od prawdziwego problemu ze snem, który wymaga diagnozy i leczenia.
Zaburzenia snu są niezwykle powszechne u osób z demencją, w tym z chorobą Alzheimera. Mogą objawiać się odwróceniem rytmu dobowego (dzienna senność, nocne pobudzenie i wędrowanie), częstymi wybudzeniami, a także zaburzeniami zachowania podczas snu REM. Depresja jest częstym, a często niediagnozowanym problemem u seniorów. Jednym z jej głównych objawów są właśnie zaburzenia snu – zarówno bezsenność (zwłaszcza wczesne budzenie się), jak i nadmierna senność u osób starszych.
Nadmierna senność u osób starszych może wynikać również z obturacyjnego bezdechu sennego (OBS), który jest znacznie częstszy w tej grupie wiekowej. Zaparcia, refluks żołądkowo-przełykowy, przewlekły ból (np. artretyzm), choroby serca i płuc (np. niewydolność serca, POChP) – wszystkie te schorzenia mogą prowadzić do dyskomfortu i utrudniać sen.
Wieczorne rytuały, które pomagają starszym osobom spokojnie zasnąć bez leków, obejmują przede wszystkim regularność. Kładzenie się spać i wstawanie o stałych porach, nawet w weekendy, pomaga uregulować wewnętrzny zegar biologiczny. Ważne jest stworzenie relaksującej rutyny przed snem – może to być ciepła kąpiel, czytanie książki (nie na ekranie!), słuchanie spokojnej muzyki, krótka medytacja lub delikatne ćwiczenia rozciągające.
Zapotrzebowanie na sen u seniorów, podobnie jak u dorosłych, to zazwyczaj 7-8 godzin na dobę. Jednak ich sen jest bardziej fragmentaryczny, z większą liczbą wybudzeń i mniejszą ilością snu głębokiego. To sprawia, że sen jest mniej regenerujący, co może prowadzić do odczuwania zmęczenia w ciągu dnia i konieczności drzemek. Drzemki są ważne, ale powinny być krótkie (do 30 minut) i odbywać się we wczesnych godzinach popołudniowych, aby nie zakłócać snu nocnego.
Nadmierna senność u osób starszych w ciągu dnia jest często sygnałem problemu, a nie normą. Może to wskazywać na bezdech senny, depresję, problemy z tarczycą lub skutki uboczne przyjmowanych leków. Dlatego, jeśli starsza osoba prawie cały czas śpi, wymaga to uwagi i konsultacji z lekarzem.
Materac nie powinien być ani za twardy, ani za miękki. Sypialnia powinna być ciemna. Nawet niewielkie źródła światła mogą zakłócać produkcję melatoniny. W ciągu dnia natomiast seniorzy powinni jak najwięcej przebywać na naturalnym świetle – światło słoneczne pomaga regulować rytm dobowy. Wieczorem należy unikać jasnego, niebieskiego światła z ekranów elektronicznych. Odpowiednia poduszka wspiera prawidłowe ułożenie głowy i szyi, co jest ważne dla swobodnego oddychania i zmniejszenia napięć.
Wybór odpowiedniego materaca i poduszki może znacząco poprawić jakość snu seniora, zwłaszcza jeśli zmaga się on z bezsennością lub bólem. Nie ma jednej uniwersalnej odpowiedzi na pytanie, jak wybrać materac dla seniora. Osoby starsze często mają delikatniejsze stawy i mięśnie, dlatego zbyt twardy materac może powodować ucisk i ból. Z kolei zbyt miękki materac może nie zapewniać odpowiedniego podparcia kręgosłupa, prowadząc do jego nienaturalnego ułożenia.
Poduszka dla seniora powinna wspierać naturalną krzywiznę szyi i głowy, utrzymując kręgosłup w linii prostej. Często sprawdzą się poduszki profilowane lub te z pianki termoelastycznej, które reagują na ciepło ciała i dopasowują się indywidualnie. Przykładem komfortowej poduszki jest poduszka SleepMed Premium Pillow, a dla osób ceniących naturalne wypełnienia – poduszka puchowa SleepMed z 100% puchem gęsim.
Wiadomo, że podczas snu, zwłaszcza snu głębokiego, mózg aktywnie usuwa toksyczne białka, takie jak beta-amyloid, które są związane z rozwojem choroby Alzheimera. Brak wystarczającego, regenerującego snu może upośledzać ten proces "oczyszczania" mózgu, prowadząc do gromadzenia się szkodliwych substancji. Chociaż nie ma jeszcze jednoznacznych dowodów na to, że leczenie zaburzeń snu bezpośrednio zapobiega demencji, poprawa jakości snu u osób starszych z pewnością poprawia ich funkcje poznawcze, nastrój i ogólną jakość życia.
Może również spowalniać postęp niektórych objawów demencji. Dlatego leczenie bezsenności w tej grupie wiekowej jest niezwykle ważne. Warto jednak pamiętać, że leki nasenne dla osób z demencją powinny być stosowane z dużą ostrożnością, ze względu na potencjalne skutki uboczne.
W ciągu dnia seniorzy powinni być aktywni fizycznie – nawet krótkie spacery czy lekkie ćwiczenia poprawiają jakość snu nocnego. Ważne jest jednak, aby unikać intensywnej aktywności fizycznej tuż przed snem. Należy również unikać zbyt długich drzemek w ciągu dnia. Krótka drzemka (do 30 minut) we wczesnych godzinach popołudniowych jest zazwyczaj akceptowalna, ale zbyt długa lub późna drzemka może utrudnić zasypianie wieczorem. Utrzymywanie regularnych pór posiłków również wspiera rytm dobowy.
Wybór odpowiedniego materaca to klucz do komfortowego i regenerującego snu dla seniora. Dążenie do zapewnienia zdrowego i spokojnego snu seniora jest priorytetem Materace SleepMed oferują różnorodne rozwiązania, które mogą sprostać specyficznym potrzebom osób starszych.
O Autorze:
Zespół SleepMed to połączenie ekspertów od zdrowego snu, fizjoterapeutów oraz specjalistów od projektowania ergonomicznych rozwiązań do spania. Od ponad 20 lat wspieramy Polaków w lepszym śnie, testując i udoskonalając materace w oparciu o realne potrzeby użytkowników.
Na co dzień pomagamy dobrać materace, poduszki i akcesoria do spania tak, by wspierały prawidłowe ułożenie kręgosłupa, minimalizowały napięcia mięśniowe i poprawiały jakość nocnej regeneracji. Nasze rekomendacje opierają się na faktach, badaniach naukowych i tysiącach rozmów z osobami, które – tak jak Ty – chcą spać lepiej i żyć zdrowiej.
W SleepMed wierzymy, że dobry sen zaczyna się od świadomego wyboru.
Materace SleepMed to produkty przeznaczone do profilaktyki wad rozwojowych układu ruchowego (mięśniowo-kostnego) oraz zdrowego snu. Producent: SleepMed. Przedstawiciel i prowadzący reklamę: ABCOMFORT Sp. z o.o.
Opublikowano: 21.08.2025
